بسمه تعالی
حسابداری کل و روابط مالی دولت
الف) معرفی:
«اداره بررسی روابط مالی دولت» در تاریخ 1393/11/4، بر اساس موافقت امور ساختارهای سازمانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (وقت)، طی نامه شماره 133945 مورخ 1393/11/4، به عنوان یکی از ادارات زیرمجموعه «اداره کل مدیریت بدهی‌ها و تعهدات عمومی دولت» ایجاد شد.
پس از تغییر عنوان «اداره کل مدیریت بدهی‌ها و تعهدات عمومی دولت» به «مرکز مدیریت بدهی‌ها و تعهدات عمومی دولت»، عنوان «اداره بررسی روابط مالی دولت» نیز بر اساس نامه شماره21/134328 مورخ 1395/7/24 مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت امور اقتصادی و دارایی، از تاریخ 1395/7/24 به «اداره حسابداری کل و روابط مالی دولت» به عنوان یکی از ادارات زیرمجموعه مرکز یادشده، تغییر یافت.
«اداره حسابداری کل و روابط مالی دولت» عهده‌دار دو وظیفه عمده شامل: 1-ثبت رویدادهای مالی (بدهی‌ها، مطالبات، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دولتی و برخی ثبت‌های انتظامی ازجمله بدهی‌های احتمالی) مربوط به دولت جمهوری اسلامی ایران (به عنوان یک شخصیت مستقل از دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری) و 2-تسویه حساب دولت (خزانه‌داری کل کشور) و وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابعه ذی‌ربط (به شرح بند (ب) ذیل)، می‌باشد.
ب) شرح وظایف:
1- اداره حسابداری کل و روابط مالی دولت در اجرای ماده (1) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، آیین‌نامه اجرایی آن و بخشنامه‌های مربوط، استانداردهای حسابداری، استانداردهای حسابداری بخش عمومی و نظام حسابداری بخش عمومی، شناسایی، ثبت و گزارش بدهی‌ها و دارایی‌های مالی و رویدادهای مالی دولت جمهوری اسلامی ایران که مرتبط با دستگاه اجرایی خاصی نبوده و در دفاتر دستگاه‌های اجرایی ثبت و گزارش نمی‌شوند را به شرح موارد ذیل بر عهده دارد. همچنین این اداره اطلاعات مربوط به بدهی‌ها و مطالبات دولت جمهوری اسلامی ایران را همانند سایر دستگاه‌های اجرایی، در مقاطع سه ماهه براساس بخشنامه 57/28253 مورخ 1397/2/22 در سامانه مدیریت اطلاعات بدهی‌ها و مطالبات دولت (سماد)، به منظور تجمیع با گزارش‌های سایر دستگاه‌های اجرایی، درج می‌نماید. لازم به ذکر است به منظور ثبت و شناسایی رویدادهای مالی مربوط، سامانه حسابداری منحصربه‌فردی طراحی و پیاده‌سازی شده است.
1-1- ثبت بدهی‌ها و مطالبات دولت جمهوری اسلامی ایران به/از اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی، نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی، بانک‌ها و موسسات اعتباری و نیز شرکت‌های دولتی (حسب مورد):
در اجرای تبصره (2) ماده (1) آیین نامه اجرایی ماده (1) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور که مقرر می‌‌دارد «بدهی‌ها و مطالبات دولت که توسط دستگاه اجرایی ذی‌ربط اعلام نشده باشد با اعلام وزارت و تایید سازمان حسابرسی قطعی تلقی می‌شود»؛ این اداره براساس مدارک و مستندات (گزارش حسابرسی ویژه سازمان حسابرسی) بدهی/طلب دولت به/از اشخاص یاد شده را براساس نظام حسابداری بخش عمومی، در سامانه حسابداری مرکز ثبت می‌نماید.
شایان ذکر است عمده بدهی‌های دولت مربوط به بدهی به بانک‌ها (اعم از دولتی و خصوصی)، بانک مرکزی، سازمان تامین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی، برخی شرکت‌های هواپیمایی، برخی شرکت‌های دولتی و نیز اوراق تامین مالی صادره توسط دولت (اسناد خزانه اسلامی و اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه، منفعت و سلف شامل اصل و سود تحقق یافته پرداخت نشده اوراق مذکور)، می‌باشد.
1-2- ثبت سرمایه دولت جمهوری اسلامی ایران در شرکت‌های دولتی:
این اداره اقدام به ثبت سرمایه‌گذاری دولت در شرکت‌های دولتی در سامانه حسابداری مرکز نموده است. شایان ذکر است مطابق استانداردهای حسابداری این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها به عنوان سرمایه‌گذاری بلندمدت (غیرجاری) به روش بهای تمام شده (با توجه به بهترین برآورد ممکن برای بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌های دولت در شرکت‌های دولتی معادل سهم دولت از ارزش سرمایه ثبت شده آن‌ها) ثبت شده است.
1-3- ثبت اوراق تسویه خزانه صادره توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی:
به منظور تسویه بدهی‌های قطعی دولت به کلیه اشخاص از جمله حقیقی و حقوقی تعاونی و خصوصی در مقابل مطالبات قطعی دولت، اسناد تعهدی خاصی با عنوان اوراق تسویه خزانه توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی صادر و در اختیار اشخاص یاد شده قرار می‌گیرد. با صدور اوراق تسویه خزانه و تحویل آن به اشخاص متقاضی بدهی‌های قطعی دولت به اشخاص متقاضی در مقابل مطالبات قطعی دولت به همان اشخاص تسویه و نتیجه به دستگاه بدهکار، دستگاه طلبکار، سازمان برنامه و بودجه کشور و دیوان محاسبات کشور اعلام می‌شود. بر این اساس این اداره اطلاعات مربوط به اوراق تسویه خزانه صادره را براساس نظام حسابداری بخش عمومی، در سامانه حسابداری مرکز به صورت انتظامی ثبت می‌نماید.
1-4- ثبت بدهی‌های احتمالی دولت جمهوری اسلامی ایران:
این اداره با توجه به استاندارد حسابداری بخش عمومی شماره (8) با عنوان «ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی» بخشی از بدهی‌های احتمالی دولت جمهوری اسلامی ایران را (به طور عمده به بانک‌ها و سازمان تامین اجتماعی) براساس مطالبات ادعایی اشخاص مربوط (ثبت شده در سامانه سماد) که توسط سازمان حسابرسی تایید نشده است به صورت انتظامی در سامانه حسابداری مرکز ثبت می‌نماید.
1-5- ثبت‌های مربوط به انتقال دارایی‌های واحد گزارشگر به خارج از واحدهای گزارشگر (برای نمونه شرکت‌ها)، به عنوان سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و یا مطالبات بلند مدت دولت حسب مورد:
این اداره با عنایت به ثبت‌های (1-30) و (2-30) فصل چهارم نظام حسابداری بخش عمومی (نسخه سال 1397) در خصوص دارایی‌های ثابت ایجادی از محل قراردادهای خاتمه یافته و منتقل شده طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای به دستگاه بهره‌بردار، ثبت‌های فوق را به ترتیب پس از دریافت مدارک و مستندات مربوط به افزایش سرمایه سهم دولت در شرکت‌های بهره‌بردار بابت طرح‌های غیرانتفاعی و ارایه قرارداد موضوع ماده (32) قانون برنامه و بودجه کشور بابت طرح‌های انتفاعی، در سامانه حسابداری مرکز ثبت می‌نماید.
2- تسویه حساب دولت (خزانه‌داری کل کشور) و وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابعه ذی‌ربط:
این اداره بر اساس قانون الحاق برخي مواد به قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت (2) و آیین‌نامه اجرایی آن وقوانین بودجه سال‌های قبل از سال 1394 و آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط، انجام امور مرتبط با تسویه حساب دولت (خزانه‌داری کل کشور) و وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابعه ذی‌ربط شامل شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از جمله شرکت در جلسات کارشناسی كارگروه تسویه حساب ذی‌ربط را بر عهده دارد. شایان ذکر است به موجب بند (ك) ماده (1) قانون الحاق برخي مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2) و ماده (9) آیین نامه اجرایی آن تسویه علی‌الحساب در مقاطع زمانی سه‌ماهه از پایان تیرماه و تسویه حساب نهایی فیزیکی و مالی حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد پس از دریافت گزارش مربوط از سازمان حسابرسی و تایید کارگروهی متشکل از وزارتخانه‌های نفت، امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه کشور صورت می‌پذیرد. شایان ذکر است دبیرخانه این کارگروه در وزارت نفت می‌باشد.
2-1- فلوچارت ( گردش کار ) : تسویه علی الحساب و نهایی با شرکت ملی نفت ایران
2-2- فلوچارت ( گردش کار ) :تسویه علی الحساب و نهایی با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی